De ergonomische thuiswerkplek

De populariteit van het thuiswerken blijft maar groeien. Steeds meer werkgevers moedigen de personeelsleden voor wie het geschikt is aan, het werk deeltijds thuis te verrichten. De voordelen zijn legio: minder files, minder benodigde werkplekken in het bedrijfspand, enzovoort. Maar is er ook aan de ergonomie gedacht bij het inrichten van die mooie thuiswerkplek?

Ergonomische regels
Voor een ergonomisch verantwoorde (thuis)werkplek gelden – naast de hoofdregel van de ergonomie: de mens is de maatstaf – drie principes:
• alle onderdelen van de werkplek en de werkomgeving (ruimte, klimaat, licht), de zogenoemde hardware (computer, beeldscherm, toetsenbord en dergelijke) en het meubilair (tafel, stoel) spelen een rol.
• de afzonderlijke onderdelen dienen te zijn aangepast aan de lichaamsmaten van de gebruiker en aan de taak/ taken.
• de afzonderlijke elementen dienen op elkaar te zijn afgestemd: wie bijvoorbeeld op een ergonomische stoel aan een veel te hoge of te lage tafel werkt, krijgt uiteindelijk alsnog een lichamelijk probleem.

Er schijnen nog steeds mensen te zijn, die urenlang op een rechte stoel aan de keukentafel zitten te werken. Of die hangend in een plofbank met de laptop op schoot zitten te computeren. En dat terwijl er zoveel wél ergonomisch verantwoorde oplossingen zijn. De thuiswerkplek heeft net zoveel verschillende uitvoeringen als er huizen zijn: vrijwel iedereen richt die plek naar eigen smaak in, rekening houdend met de beschikbare ruimte. De producenten van kantoormeubilair hebben de thuiswerktrend tijdig onderkend, en hebben hun assortiment uitgebreid met producten die perfect bij de stijl van het huis passen. Het zijn dan ook over het algemeen heel mooie meubels, van praktisch compact tot ruimtelijk en designvolgend vormgegeven.
Voor die mooie meubels geldt echter hetzelfde als voor die meubels op kantoor: ze zijn pas ergonomisch verantwoord als de gebruiker weet hoe hij ze moet gebruiken, maar ook: hoe hij meubels moet kiezen die bij hem passen. En daar gaat het nogal eens fout.
Wie vaak en veel computerwerk moet doen, moet zijn bureau/werkplek optimaal ergonomisch inrichten. Want beeldschermwerk belast de gezondheid: met name de ogen, de rug en het bovenlichaam worden belast, maar ook de psyche van de gebruiker. We beperken ons hier echter tot de lichamelijke klachten – en hoe die voorkomen kunnen worden.

Gebreken
Voor de specificaties van een ergonomische werkplek verwijzen we naar het artikel ‘Checklist werkplek’ elders in dit magazine. De meest voorkomende gebreken van de thuiswerkplek zijn:
– het werkblad is niet in hoogte verstelbaar;
– het werkblad is te klein: de afstand tussen ogen en monitor is te gering en er is geen plek om documenten neer te leggen; – de monitor, muis en toetsenbord staan/liggen niet goed;
– er is te weinig ruimte voor de benen;
– de verlichting is niet adequaat.
Te vaak wordt de thuiswerkplek ergens weggestopt, of wordt ergens provisorisch een hoekje gereserveerd. Niet iedereen heeft ook de luxe van een aparte kamer voor zijn werkplek. Maar dat wegwerken heeft meestal nadelige gevolgen, die herkenbaar zijn in bovengenoemde gebreken.
Verder moet je er bij de aanschaf en inrichting van de thuiswerkplek letten op de volgende zaken:
– de tafel/het werkblad en de rest van het meubilair (kasten en dergelijke) moeten een mat, niet-reflecterend oppervlak hebben en geen glazen of metalen oppervlakken hebben die kunnen verblinden;
– de meubels moeten niet teveel van elkaar verschillen voor wat betreft de kleur en de tint;
– de belangrijkste elementen zijn het werkblad en de stoel.

Afwisseling
Van cruciaal belang voor een gezonde werkplek is ook de organisatie van het werk. Per dag zijn vier uur beeldschermwerk eigenlijk het maximum. Het werken op de computer moet worden afgewisseld met andere bezigheden die verschillen van het beeldschermwerk, zowel voor wat betreft de lichamelijke als de geestelijke inspanning. Bijvoorbeeld vergaderen (telefonisch of via videoconferencing) of kort overleggen, telefoneren, klusjes of huishoudelijke karweitjes. Richt je thuiswerkplek zodanig in, dat je regelmatig moet opstaan om bijvoorbeeld iets op te ruimen of na te kijken, of koffie moet gaan halen in de keuken (als je daar al zit, loop dan even naar de voorkamer of, nog beter, naar boven). Gebruik je vrije tijd (zorg dat je daarvan ook genoeg hebt, dus las pauzes in en houd zoveel mogelijk de ‘gewone’ kantooruren aan) om even iets aan sport te doen, of om uit te rusten. Dat is beter dan uren achter elkaar doorbuffelen of computerspellen doen. Deze afwisseling zorgt ervoor dat je ogen, rug en bovenlichaam op een andere manier worden belast, of helemaal niet.

Suggesties
Wanneer het werk alleen maar beeldschermwerk betreft, is het een idee om de werkuren te verdelen in twee of drie blokken per dag, en per blok elk uur een pauze van vijf à tien minuten in te bouwen, of langer. In ieder geval niet langer dan 20 minuten. Gebruik de pauzes om ontspanningsoefeningen te doen, maak een wandelingetje, maar beweeg in ieder geval met je hele lichaam. Haal enkele keren diep adem door de neus en blaas langzaam uit door de mond. Of hang de was op, geef de bloemen water, laat de hond even uit, enzovoort. Het doel van de onderbreking is om de inspanning van ogen en spieren te verminderen, de bloedsomloop te stimuleren en het prestatievermogen op een hoog peil te behouden.